فرش فانتزی

نکات کلیدی بافت فرش

گرچه یک بافت معیوب ، ممکن است از جهات بسیار زیادی دارای مشکل باشد ، اما چند نکته کلیدی وجود دارد که اگر توسط بافنده رعایت شوند ، بافت فرش – حداقل – دارای کیفیت قابل قبول خواهد بود و اگر رعایت نشوند ، ممکن است لطمات غیر قابل جبرانی به فرش وارد شود .

1- اساس انجام یک بافت خوب
اول : دار قالی سالم و بدون عیب

دوم : انجام چله کشی صحیح و یکدست می باشد .
بنابراین ، چنانچه کیفیت موارد فوق ، برای شما قابل قبول ( یا دلچسب ) نبود ، تا زمان حل مشکل ، بهیچ عنوان بافت را شروع نکنید .
برای بافندگان تازه کار و کم تجربه ، چله کشی کاری سخت و دشوار است همچنین ، با توجه به حساسیت فوق العاده چله کشی در حاصل کار ، بهتر است کار چله کشی را به افراد خبره و با تجربه واگذار کنید .

2- پود نازک :
پس از انتخاب دار مناسب و انجام چله کشی صحیح ، مهمترین عامل موفقیت در انجام یک بافت خوب ، این است که بافنده در کشیدن پود نازک ، به اندازه کافی ، مهارت داشته باشد . بنابراین – لطفا تا قبل از حصول اطمینان ، و تمرین کافی ، در این مورد بهیچ وجه ، بافت را شروع نکنید زیرا :
کیفیت بافت هر فرش بیشتر از هر چیز مربوط به کیفیت کشیدن پود نازک آن است

3- کنترل دقیق ارتفاع فرش :
بطور مرتب ( معمولا هر بیست رج یکبار ) ارتفاع بافت را متناسب با رجشمار محاسبه کرده کافی است ارتفاع فرش را برابر با آن بطور مرتب و از همان ابتدا تنظیم کنید و از مشکلات و عیوب زیادی که در اثر عدم کنترل ابعاد ممکن است بوجود آید جلوگیری نمائید .

با این حال توجه کنید که :

اگر بافت شما پایین زدگی داشت : ( اشکال کار شما یکی از موارد زیر است )

*** دفه را بیش از حد و خیلی محکم می کوبید .
*** چله ها را بیش از حد استاندارد ( بوسیله پیچهای سردار ) سفت کرده اید .
*** تراکم چله ها ، کم است ( چله ها بازتر از حد استاندارد کشیده شده است . عرض کارتان بیش از اندازه خواسته شده می باشد .)
***پود کلفت وپود نازک را به صورت مرتب در هر رج ، استفاده نمی کنید .

اگر بافت شما بالا زدگی داشت : ( اشکال کار شما یکی از موارد زیر است )

*** دفه را آرام و کمتر از حد استاندارد می کوبید .
*** چله ها شل است ( می توانید بصورت یکنواخت ، آنرا از طریق پیچهای سردار سفت نمایید).
*** تراکم چله ها زیاد است ( عرض کار کمتر از اندازه خواسته شده می باشد .)
*** پود نازک را خیلی سفت و خشک می کشید .( در این صورت هر چقدر هم دفه بزنید رج بعدی پایین تر نخواهد رفت

و یک نکته خیلی مهم دیگر ، در ارتباط با << کنترل ابعاد و اندازه فرش >>
متاسفانه ، اکثر بافندگان عادت به اندازه گیری مرتب بافت ندارند و گاهی تا نیمه های فرش ، حتی یک بار هم ، آن را اندازه نمی گیرند و بالفرض ، اگر در وسط کار متوجه شوند که بافتشان ( مثلا ) پنج سانت کوتاه شده است ، سعی می کنند در نیمه دوم ، آن پنج سانت را هم جبران کنند . ( یعنی نیمه دوم را آنقدر بلند و با فاصله می بافند که پنج سانت هم بیشتر از اندازه استاندارد باشد !!) و اینجاست که اشتباهی بزرگتر از اشتباه اول را مرتکب می شوند !! چون در این صورت ، تمام فرش ( هم نیمه اول و هم نیمه دوم ) از نظر اندازه و ابعاد ، خراب شده است . بنابراین : اگر مقداری از فرش را ( بدون اندازه گیری دقیق و مرتب ) بافتید و بعدا متوجه شوید فرش بالا زدگی یا پایین زدگی دارد ، لطفا باقیمانده فرش را مطابق اندازه های استاندارد جدول ببافید ! ( و به قسمتی که دچار مشکل شده است ، کاری نداشته باشید !!! )

همواره از گره های استاندارد با طول سه سانتیمتر (هر دو لای نخ با هم سه سانت !!) استفاده کنید چون در غیر این صورت با مشکل کسری نخ مواجه خواهید شد .
بسیاری از عیوب و مشکلات بوجود آمده در طول بافت ، بوسیله رفوگری و … قابل رفع هستند اما متاسفانه گاهی برای تامین نخهای کسری ( بخصوص اگر تعداد آنها زیاد باشد یا در قسمتهای حساس نقشه باشند ) هیچ کاری نمی توان انجام داد ! تا جایی کا ممکن است نا چار شوید تا بافت خود را نیمه کاره رها کنید بنابراین لطفا این توصیه را کاملا جدی بگیرید !!

اکثر بافندگان وقتی با این پرسش مواجه می شوند که : << آیا طول گره هایتان بلند نیست ؟ >> فورا جواب می دهند که : خیر !! اتفاقا خیلی هم کوتاه است ! اما اگر چند گره از روی بافت را با قلاب شکافته و با خط کش اندازه بگیرید می بینید که طول هر گره 5/3 یا 4 سانتیمتر ( و بیشتر از مقدار نخ داده شده ) است … بنابراین تا قبل از اندازگیری دقیق در این مورد قضاوت نکنید !!

بعد از بافت هر رج باید گره ها را (بوسیله دو انگشت دست ) سر کشی نمائید . تا گره ها بصورت کاملا صاف و کشیده در ساختمان فرش قرار بگیرند ،همچنین می توانید با استفاده از دفه ، گره ها را شانه کنید شانه زدن بافت بوسیله دفه برای فرشهائی که بعدا برجسته کاری می شوند یک کار ضروری و لازم است

4- نا همواری و سر کجی امتداد رج ها
گاهی اتفاق می افتد که پس از بافت مقداری از فرش ، امتداد رجها ، بتدریج از حالت کاملا صاف و افقی بودن خارج شده و ناهموار می شوند گاهی حتی بافت ، دچار سر کجی شدید می شود ( بطوریکه یک سمت بافت بالاتر و سمت دیگر پایین تر قرار می گیرد . )

دلایل بوجود آمدن اشکال ( ناهمواری یا سر کجی )
این مشکل ، دو دلیل عمده دارد که هر دو مربوط به انجام ناصحیح چله کشی است .
-یکنواخت نبودن کشش چله ها در عرض کار :
در قسمتهایی که چله ها سفت تر است ، رجها در اثر دفه زدن ، به سادگی پایین می روند ولی در قسمتهایی که چله ها شل است ، هر چقدر هم دفه بزنید رجها پایین نمی روند ، بنابراین در امتداد رج ، پستی و بلندی ایجاد می شود .

-عدم تراکم یکنواخت تارهای چله در عرض کار :
در قسمتهائی که تعداد چله بیشتری ریخته شده ، طبیعتا ارتفاع فرش بدلیل فشردگی و تراکم بیشتر ، بالا می زند و بالعکس

تابلوفرش و نحوه نگهداری از آن

هنر فرش و فرشبافی در دهه های گذشته با حجم گسترده تولیدی خود در ایران و سایر کشورهای فعال در این حوزه جنبه ای صنعتی پیدا نموده است که کم کم وجهه هنری فرش در سایه جنبه صنعتی آن قرار گرفته و دیگر از صدها فرش تولیدی این سیستم صنعتی به ندرت شاهد هنری به معنای اصیل هنر خواهیم بود

هنر فرش و فرشبافی در دهه‌های گذشته با حجم گسترده تولیدی خود در ایران و سایر کشورهای فعال در این حوزه جنبه‌ای صنعتی پیدا نموده است که کم‌کم وجهه هنری فرش در سایه جنبه صنعتی آن قرار گرفته و دیگر از صدها فرش تولیدی این سیستم صنعتی به ندرت شاهد هنری به معنای اصیل هنر خواهیم بود. این جریان تا آنجایی پیش می‌رود که هرگونه تغییر و تحول در این زمینه را با دلارهای مشتریان خود جهت می‌دهد و هنرمند جای خود را به صنعتگران و تاجران و بازاریابان و دست آخر کارگرانی بی نوا در پی لقمه نانی می‌دهد. هرچند حرکت هنر- صنعت فرش به این شکل تا حدود زیادی ناشی از سیاست‌های کلان کشوری در پاسخگویی به نیازهای اقتصادی و اشتغال گسترده‌ای که فرش می‌تواند داشته باشد است ولی با این حال در سایه بودن ابعاد هنری این کالای ارزشمند ایرانی می‌تواند تبعات بسیار ناگواری برای حیات پر قدرت فرش ایرانی در آینده داشته باشد.

با تمام این اوصاف وضعیت فرزند خلاق و چشم نواز فرش ایرانی در این باره بسیار وخیم‌تر است. آری تابلوفرش که روزی هنر بافنده ماهر و توانای فرش ایران بود امروزه دیگر از هنر و هنرمندی هیچ نصیبی ندارد. تابلوفرش بافی که در ادامه قالی و قالیچه‌های تصویری و با خلاقیت و نوآوری در کاربری آن از زیرپا به روی دیوارها رفت سراسر هنر و در نتیجه ایده پردازی‌های بافنده ماهر ایرانی بود. اما با گذشت زمان این روند بیشتر و بیشتر جنبه تجاری یافت و برابر با آن رشد هنری نداشت. کافی است امروز سری به بازار فرش بزنیم تا ناخودآگاه از پوسترها و نقاشی‌هایی که برایمان آشنا و ناآشناست و با دقت و ظرافتی مثال زدنی بر روی فرش بافته شده‌اند متحیر شویم. اولین سوالی که برایمان ایجاد می‌شود این است که چگونه این تصاویر با چنین دقتی بر روی فرش بافته شده‌اند؟ نکته دیگر این است که این تصاویر و نوشته‌ها و آیات قرآنی با چه دید و نگاهی و مطابق با کدام اصول زیبایی شناسانه یا فرهنگی و هنری انتخاب و بافته شده‌اند؟

تابلو فرش‌های رنگارنگی که امروزه در بازار فرش شاهد آن هستیم بی هیچ سنخیتی با جریان تولید یک کالای هنری، حتی در نازل‌ترین سطح آن تولید می‌شوند و ما دانسته یا ندانسته این کالاهارا با صدایی بلند «هنر» می‌خوانیم و آن را متصل به هنر بی بدیل فرشبافی ایران و ایرانی می‌دانیم. امروزه در جریان تولید یک فرش دستباف با در نظر گرفتن تمام ابعاد صنعتی آن بخش طراحی و رنگبندی آن با اتکا به اصول طراحی سنتی که برگرفته از فرهنگ و هنر غنی ایران است بیشترین نقطه اتصاف جریان تولیدی فرش به «هنر» است. این در حالی است که در تابلوفرش بافی علیرغم همه ظرافت‌هایی که وجود دارد طرح‌ها کاملاً کپی‌هایی از نقاشی‌ها و تصاویری است که اغلب نیز با فرهنگ ایرانی سنخیتی ندارد و هیچ امتیازی برای آن وجود ندارد که روی فرش باشد یا نباشد. منظور این است که چه لزومی دارد مثلاً فلان نقاشی کوبیسم اثر نقاش معروف یا مثلاً تصویری از دلار آمریکایی با دقت و ظرافتی که تحیر هر بیننده‌ای را برمی‌انگیزد بر روی فرش بافته شود و با بافته شدن آن بر روی فرش چه بعدی از زیبایی آن تصویر هویدا می‌شود که در تصویر کاغذی آن مشخص نبود؟

امروزه وقتی به کارگاه‌های تابلوبافی سری می‌زنید متوجه دستگاه‌های گره زنی انسانی می‌شوید که بدون اینکه حتی خط و رنگی را ببینند از روی جدولی ماتریس وار اعداد و ارقام را بر روی دار گره می‌زنند! سابق بر این هنرمند تابلو باف باید مهارتی ستودنی در امر انتخاب رنگ مطابق با تصویر مورد نظر می‌داشت و با تناسب و دقتی قابل تحسین این گره‌ها را منظم کنار هم می‌نشاند و در نهایت تصویر مورد نظر با حداقل تغییر بر پهنه فرش نقش می‌بست. این تصاویر معمولاً بنابر مناسبت یا طرحی که اقتضای آن تصویر را داشت شکل می‌گرفت. اما امروزه صرفاً بر کپی نقشی که بارها و بارها دیده‌ایم بدونه این که بخواهیم با بافت آن بر فرش زاویه دیدی تازه بر آن بگشاییم اصرار می‌ورزیم و شباهت صد در صدی آن را با نمونه اصلی مایه مباهات خود می‌دانیم و با افتخار آن را هنر می‌دانیم.

بازار تابلو فرش در حال حاضر سهم زیادی از فرایند تولید و صادرات فرش کشورمان را ندارد و البته کار بر روی کشف بازارهای جدید خارجی این کالا نیز امری مهم و در راستای توسعه هنر- صنعت فرش حتی ضروری است. اما عدم توجه به مسائلی که توضیح آن آمد مطمئناً در کشف بازارهای داخلی و خارجی همچون یک موج زودگذر خواهد بود که ناشی از علاقمندی‌های فصلی مشتریان آن است و در چنین شرایطی می‌بایست‌ برای حفظ این فرزند نوپای فرش ایرانی و ثمره خلاقیت و نوآوری هنرمندان ایرانی فکر ویژه‌ای نمود.

این فکر ویژه نه در کوتاه نمودن پروسه تولید و یا مکانیزه کردن آن بلکه می‌بایست هرچه بیشتر به سمت هنری نمودن آن باشد. هنری که جز در فرش در جایی دیگر ظهور نیافته باشد و به جرأت بتوان بر آن نام هنر نهاد نه این که هنر برای آن وصله‌ای ناجور باشد.

نکاتی در مورد نگهداری تابلو فرش

نحوه نگهداری تابلوفرش

مراقبت ها:

آنها را نباید به صورت مستقیم روی دیوارهای گچی یا آهکی آویخت. همچنین نباید میخ را روی آنها کوبید. زیرا بافت فرش سوراخ می‌شود و در صورت زنگ زدن میخ، لکه بد رنگی برای همیشه روی آن باقی می‌ماند.
تابلوفرش‌ها بافته شده‌اند تا زیبایی‌شان را در حالی که روی دیوار قرار دارند به رخ بکشند. پس آنها را لوله و تا نکنید.
اگر نگران بیدزدگی تابلوفرشتان هستید، می‌توانید از پودر یا قرص نفتالین استفاده کنید.
همچنین آنها را در معرض رطوبت شدید- مانند مسیر مستقیم کولرهای آبی- قرار ندهید. با این کار شرایط پوسیدگی آن را زودتر فراهم می‌آورید.
تابلوفرش‌ها را نباید بدون قاب از دیوار آویخت. قاب مناسب جلوه بهتری از تابلوفرش به نمایش می‌گذارد و نوعی تشخص و اعتبار برایش به ارمغان می‌آورد.
عامل بید خوردگی پشمهای ضد عفونی نشده، هوای شرجی و مرطوب ، نگهداری تابلو فرش در محل های سربسته و متروک و یا عدم توجه به نظافت تابلو فرش می باشد. در صورتیکه تابلو فرش در محل های سربسته و متروک قرار دارد، باید هر ماه یکبار درب ها باز گردند و تابلو فرش مورد بارزسی قرار گیرد.
از تابش نور مستقیم آفتاب بر روی تابلو فرش جلوگیری کنید.

نحوه تمیز کردن تابلو فرش:

بهترین روش برای گردگیری روزانه تابلوفرش، استفاده از برس گردگیری جاروبرقی است.
تنها تابلو فرشهای معتبر است که امکان شستشو با آب و صابون را دارد، اگر تابلو فرشی که در آن از رنگهای شیمیایی استفاده شده است را می شویید امکان مخلوط شدن رنگها وجود دارد. لذا در مورد اینگونه تابلو فرشها با فروشنده خود مشورت کنید.
به صورت کلی می‌توان گفت تابلوفرش‌ها نیاز به شست و شو ندارند. اما اگر به هر دلیلی احساس کردید تابلوفرشتان کثیف شده، از مراکز قالی‌شویی‌ معتبر که در زمینه شستن تابلوفرش نیز تخصص دارند، کمک بگیرید. اگر چنین مراکزی را سراغ ندارید و مایلید خودتان این کار را انجام دهید ، ابتدا تابلو را از قابش جدا کنید. سپس روی تابلوفرش را با جاروبرقی که دهانه‌اش تمیز است جارو بزنید تا ذرات گرد و غبار از بین برود. سپس مقداری شامپو فرش را در آب سرد حل کنید و با یک تکه اسفنج بزرگ که در این محلول غلتانده‌اید، سطح آن را بسایید. برای خشک شدن، باید تابلو فرش را روی زمین، در محیط نسبتا گرم بگسترانید تا رطوبتش تبخیر شود. این کار اجازه نمی‌دهد رنگ‌های آن در همدیگر بلغزند و ادغام شوند. هرگز تابلوفرش را روی طناب پهن نکنید. چون ممکن است کش بیاید و از ریخت بیفتد. پهن کردن تابلوفرش زیر نور مستقیم آفتاب هم پسندیده نیست. و بایستی آنرا بصورت پشت و رو زیرنور غیر مستقیم قرار دهید.
چنانچه تابلو فرش دچار بید خوردگی شد. ابتدا باید سطحی که تابلو فرش روی آن قرار دارد را کنترل و تمیز نمود سپس نقاط بید خورده حتما باید ترمیم گردند تا هنگام شستشو قسمتهای کنار بید خوردگی آسیب نبینند.